Aptomat chống giật – Những điều cần biết trước khi mua

Bạn có biết rằng hàng năm có rất nhiều vụ cháy nổ xảy ra do chập điện? Để bảo vệ gia đình và tài sản của mình, bạn cần trang bị một thiết bị điện vô cùng quan trọng: aptomat chống giật.

Aptomat chống giật hoạt động như một “người lính canh” bảo vệ hệ thống điện trong nhà bạn. Khi phát hiện có dòng điện rò rỉ, aptomat sẽ tự động ngắt mạch điện, ngăn chặn nguy cơ cháy nổ và điện giật.

Aptomat là gì?

Aptomat chống giật là gì? Tại sao bạn cần lắp đặt aptomat chống giật trong nhà? Bài viết này sẽ giúp bạn hiểu rõ hơn về thiết bị này và cách lựa chọn aptomat

 phù hợp.”

Aptomat còn được gọi với một cái tên khá quen thuộc là CP. Aptomat chống giật hay còn gọi là CP chống giật với nhiệm vụ ngắt nguồn điện khi có rò điện hay điện giật xảy ra với con người.

Nói cách khác đây là thiết bị điện cần thiết cho bất kỳ công trình dân dụng hay công nghiệp nào có sử dụng điện.

Tại sao nên chọn aptomat chống giật?

• Bảo vệ an toàn: Ngăn ngừa cháy nổ, điện giật, đảm bảo an toàn cho gia đình, đặc biệt là trẻ nhỏ.
• Bảo vệ thiết bị điện: Ngăn chặn các thiết bị điện bị hỏng hóc do quá tải.
• Đảm bảo chất lượng cuộc sống: Giúp bạn yên tâm hơn khi sử dụng điện.

Bảng so sánh các loại Aptomat

Loại aptomat	Ưu điểm	Nhược điểm
RCCB	Bảo vệ chống rò	Có thể bị kích hoạt giả
RCBO	Bảo vệ chống rò và quá tải	Giá thành cao hơn
ELCB	Bảo vệ chống rò	Cấu tạo đơn giản

Dựa vào bảng so sánh các loãi aptomat chúng ta phần nào hiểu hơn về ưu nhược điểm của từng loại aptomat để chọn thiết bị cho phù hợp. Ngoài ra aptomat còn phân chia theo dòng điện 1 pha và 3 pha.

Aptomat chống giật 1 pha – 3 pha

Aptomat chống giật sẽ có 02 loại 1 pha  và 3 pha tương ứng với dòng điện 1 pha và 3 pha. Nguyên lý hoạt động gần giống như nhau, chỉ khác nhau về các cực và điện áp sử dụng.

Aptomat chống giật 1 pha + N

• Nguyên lý hoạt động:
  • Aptomat 1 pha + N được thiết kế để bảo vệ các mạch điện đơn giản, thường được sử dụng trong các hộ gia đình.
  • Thiết bị này liên tục so sánh dòng điện đi vào và đi ra qua hai dây dẫn chính là dây pha (lửa) và dây trung tính (mát).
  • Nếu có dòng điện bị rò rỉ ra ngoài, ví dụ như do dây dẫn bị hở hoặc chạm vào vật dẫn khác, thì dòng điện đi vào và đi ra sẽ không còn bằng nhau.
  • Khi sự chênh lệch này vượt quá một ngưỡng nhất định (được gọi là dòng rò), aptomat sẽ ngay lập tức ngắt mạch điện để ngăn chặn dòng điện tiếp tục chảy, tránh gây ra các sự cố như chập điện, cháy nổ hoặc điện giật.

• Ngưỡng dòng rò:

• • Các ngưỡng dòng rò thường được thiết kế trên aptomat là 15mA, 30mA, 100mA, 200mA, 300mA, 500mA.
  • Ngưỡng 30mA là phổ biến nhất và thường được sử dụng để bảo vệ an toàn cho người.
  • Ngưỡng càng thấp thì aptomat càng nhạy cảm với dòng rò nhỏ, nhưng cũng dễ bị kích hoạt nhầm.

Aptomat chống giật 3 pha + N

• Nguyên lý hoạt động:

• • Aptomat 3 pha + N được sử dụng cho các mạch điện phức tạp hơn, như trong các nhà xưởng, công nghiệp.
  • Thiết bị này so sánh dòng điện chạy qua ba dây pha và dây trung tính.
  • Nếu có sự chênh lệch dòng điện giữa các pha hoặc giữa pha và trung tính vượt quá ngưỡng cho phép, aptomat sẽ ngắt mạch.

• Sự khác biệt với aptomat 1 pha:

• • Aptomat 3 pha có cấu tạo phức tạp hơn và có khả năng bảo vệ các hệ thống điện 3 pha.
  • Ngưỡng dòng rò cũng có thể được thiết lập khác nhau tùy thuộc vào yêu cầu của hệ thống.

Tại sao cần phải có các ngưỡng dòng rò khác nhau?

• Ngưỡng dòng rò thấp (15mA, 30mA): Dùng để bảo vệ người khi tiếp xúc trực tiếp với dòng điện, đặc biệt là trong các môi trường ẩm ướt hoặc có nguy cơ tiếp xúc cao.
• Ngưỡng dòng rò cao hơn (100mA, 200mA, 300mA): Dùng để bảo vệ thiết bị điện và ngăn ngừa cháy nổ, thường được sử dụng trong các hệ thống điện công nghiệp.

Cách chọn aptomat phù hợp

• Xác định công suất sử dụng: Dựa vào tổng công suất của các thiết bị điện trong nhà.
• Chọn dòng rò phù hợp: Thông thường, dòng rò 30mA là phù hợp với gia đình.
• Lựa chọn thương hiệu uy tín: Panasonic, Schneider, Mitsubishi,… là những thương hiệu nổi tiếng.

Sơ đồ đấu nối aptomat

Nguyên lý hoạt động của aptomat

Aptomat chống giật sẽ liên tục theo dõi dòng điện chạy qua các dây dẫn. Nếu phát hiện có sự chênh lệch quá lớn giữa dòng điện đi vào và dòng điện đi ra (tức là có dòng điện bị rò rỉ), aptomat sẽ ngay lập tức ngắt mạch điện.

Ngưỡng dòng rò là mức độ dòng điện rò ra ngoài mà aptomat có thể chịu được. Nếu dòng điện rò vượt quá ngưỡng này, aptomat sẽ tự động ngắt.

• 30mA: Là ngưỡng dòng rò phổ biến, thường được sử dụng để bảo vệ người khi tiếp xúc trực tiếp với dòng điện.
• 300mA: Dùng để bảo vệ thiết bị điện và ngăn ngừa cháy nổ.

Các loại aptomat phổ biến: RCCB, RCBO, ELCB

• Aptomat 1 pha: Thường được sử dụng trong các hộ gia đình.
• Aptomat 3 pha: Dùng cho các hệ thống điện công nghiệp hoặc các tòa nhà lớn.

Ngoài ra, chúng ta còn phân loại aptomat bằng chức năng của nó RCCB, RCBO, ELCB.

RCCB (Residual Current Circuit Breaker):

• Chức năng: Chủ yếu bảo vệ chống rò điện.
• Hoạt động: Khi có dòng điện rò ra ngoài, RCCB sẽ so sánh dòng điện đi vào và đi ra. Nếu có sự chênh lệch quá lớn, RCCB sẽ tự động ngắt mạch.
• Ưu điểm: Giá thành hợp lý, dễ sử dụng.
• Nhược điểm: Chỉ bảo vệ chống rò, không bảo vệ quá tải và ngắn mạch.

RCBO (Residual Current Circuit Breaker with Overcurrent protection):

• Chức năng: Kết hợp cả chức năng bảo vệ chống rò điện và bảo vệ quá tải, ngắn mạch.
• Hoạt động: Ngoài chức năng như RCCB, RCBO còn có thêm khả năng ngắt mạch khi xảy ra quá tải hoặc ngắn mạch.
• Ưu điểm: Bảo vệ toàn diện hơn, giảm thiểu nguy cơ cháy nổ.
• Nhược điểm: Giá thành cao hơn RCCB.

ELCB (Earth Leakage Circuit Breaker):

• Chức năng: Tương tự RCCB, ELCB cũng bảo vệ chống rò điện.
• Hoạt động: Nguyên lý hoạt động tương tự RCCB.
• Ưu điểm: Đã được sử dụng từ lâu nên có độ tin cậy cao.
• Nhược điểm: Cấu tạo đơn giản hơn, có thể không linh hoạt bằng RCCB và RCBO. Hiện nay, ELCB đang dần được thay thế bởi RCCB và RCBO.

Nên chọn loại Aptomat chống giật nào?

Việc lựa chọn loại aptomat phụ thuộc vào nhu cầu sử dụng và yêu cầu về an toàn của từng hệ thống điện.

Loại aptomat	Chức năng chính	Ưu điểm	Nhược điểm
RCCB	Chống rò	Giá rẻ, dễ sử dụng	Không bảo vệ quá tải
RCBO	Chống rò và quá tải	Bảo vệ toàn diện	Giá cao hơn
ELCB	Chống rò	Đơn giản, tin cậy	Cấu tạo đơn giản, đang dần lỗi thời

 

• RCCB: Thích hợp cho các mạch điện đơn giản, không yêu cầu bảo vệ quá tải cao.
• RCBO: Là lựa chọn tốt nhất cho các hộ gia đình, văn phòng, nơi cần bảo vệ toàn diện.
• ELCB: Có thể sử dụng trong một số trường hợp đặc biệt, nhưng không còn được khuyến khích sử dụng rộng rãi.

Về sự lựa chọn thương hiệu thì tùy vào túi tiền mà chúng ta có thể lựa chọn các thương hiệu: Schneider, Panasonic, Sino, Mitsubishi, hager …

Những lưu ý khi lắp đặt Aptomat

• Dòng rò định mức: Đây là thông số quan trọng cần xem xét khi chọn aptomat. Dòng rò thường được thiết lập ở mức 30mA để bảo vệ người.
• Dòng định mức: Là dòng điện lớn nhất mà aptomat có thể chịu được mà không bị hỏng.
• Lắp đặt: Aptomat phải được lắp đặt bởi thợ điện có kinh nghiệm để đảm bảo an toàn và hiệu quả.

Cách lắp Aptomat đúng – an toàn

1. Ngắt nguồn điện: Trước khi bắt đầu, hãy chắc chắn rằng nguồn điện đã được ngắt hoàn toàn để đảm bảo an toàn.
2. Lắp đặt aptomat:
   • Bắt vít cố định aptomat vào tủ điện hoặc bảng điện.
   • Đặt đầu line (phía vào) ở phía trên và đầu load (phía ra) ở phía dưới.
3. Đấu dây:
   • Kết nối dây nóng (L) và dây nguội (N) vào các cực tương ứng trên aptomat.
   • Đảm bảo kết nối đúng để tránh chập cháy.
4. Kiểm tra: Sau khi lắp đặt xong, hãy kiểm tra lại toàn bộ hệ thống để đảm bảo aptomat hoạt động bình thường.

Lưu ý quan trọng:

• An toàn: Luôn tuân thủ các quy tắc an toàn điện khi lắp đặt.
• Chuyên môn: Nếu không tự tin, hãy nhờ thợ điện chuyên nghiệp thực hiện.
• Kiểm tra định kỳ: Kiểm tra aptomat định kỳ để đảm bảo hoạt động ổn định.

Chúc các bạn thành công !

Kỹ sư Cơ – Điện Tử

Nguyễn Minh Hòa